Θεές του έρωτα και των υδάτων, οι μοναδικές Αφροδίτες αποκαλύφθηκαν στη διάρκεια των ανασκαφών για το Μετρό της Θεσσαλονίκης [δείτε την εικόνα]...
... και συνεχίζουν να κοσμούν, διδάσκοντας Ιστορία στους πολίτες.
Συγκεκριμένα, οι δύο απεικονίσεις της σε μαρμάρινο γλυπτό και σε ψηφιδωτή μορφή εντοπίστηκαν στο μνημειακών διαστάσεων κρηναίο οικοδόμημα, ένα μαρμαροεπενδυμένο πολυόροφο νυμφαίο, το πιο επιβλητικό και μεγάλο σε διαστάσεις στην καρδιά της αρχαίας πόλης στον σταθμό της Αγίας Σοφίας.
«Το άγαλµα παραπέμπει σε απεικόνιση της θεάς Αφροδίτης, σε έναν τύπο ο οποίος ίσως διαμορφώθηκε κατά τους ελληνιστικούς χρόνους, ως µια παραλλαγή του τύπου της αναδυόμενης Αφροδίτης» δήλωσε η αρχαιολόγος και γενική διευθύντρια Αρχαιοτήτων του ΥΠΠΟ Πολυξένη Αδάμ-Βελένη, μιλώντας για τις Αφροδίτες του Μετρό στη διημερίδα «Αρχαιότητες σε Τροχιά» για τα ευρήματα από τις ανασκαφές των μητροπολιτικών σιδηρόδρομων σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Πειραιά.
Αντίστοιχοι αγαλματικοί τύποι της θεάς Αφροδίτης έχουν βρεθεί στην περιοχή και τέσσερις από αυτούς εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης. Αρκετά από αυτά τα αγαλμάτια της θεάς ήρθαν στο φως σε οικόπεδο ευρισκόμενο στα ανατολικά του παλαιοχριστιανικού ναού της Παναγίας Αχειροποιήτου (5ος μ.Χ αιώνας).
Η Αφροδίτη βρίσκεται σε χαλαρή στάση, μισοξαπλωμένη σε ανάκλιντρο με ερεισίχειρο (το "μπράτσο" ) που φέρει μετάλλιο μέδουσας, ενώ το υπόλοιπο μέρος του επίπλου καλύπτεται από το πλούσια πτυχωμένο ιμάτιο της θεάς.
Πίσω της διακρίνεται ο ένας Έρωτας. Ο φτερωτός θεός αποδίδεται ως παιδί με κοντά σγουρά μαύρα μαλλιά (...) Η θεά Αφροδίτη είναι μια ιδιαιτέρως αγαπητή θεά στη Θεσσαλονίκη. Η σημασία της λατρείας της για μια πόλη που συνδεόταν άμεσα με τη θάλασσα, ήταν ένα σπουδαίο και φημισμένο λιμάνι και είχε αφθονία φυσικών υδάτων είναι προδιαγεγραμμένη.
Η ανέγερση συγκροτημάτων με ειδωλολατρικά σύμβολα και απεικονίσεις θεοτήτων του δωδεκάθεου κατά τον 4ο αι. μ.Χ. δείχνει ότι Θεσσαλονίκη εξακολουθεί να αποτελεί ισχυρό προπύργιο των παλαιών θρησκειών μέχρι την ύστερη αρχαιότητα, αφού το λουτρικό συγκρότημα, με το ψηφιδωτό της Αφροδίτης χρονολογείται στο δεύτερο μισό του 4ου μεταχριστιανικού αιώνα" τόνισε η κ.Βελένη, ενώ σε δηλώσεις στο ΑΠΕ-ΜΠΕ επισημαίνει την ιστορική συνέχεια και ...μετάλλαξη.
"Η ύπαρξη ενός τεράστιου σε μέγεθος και σημασία χριστιανικού ναού όπως είναι η Αχειροποίητος αφιερωμένου στην άσπιλη και αμόλυντη Παναγία, το εμβληματικό πάναγνο αντίθετο της θεάς του Έρωτα, κατασκευασμένου, μάλιστα, χωρίς την παρεμβολή ανθρώπινου χεριού, αχειροποίητα, μαρτυρά με τον καλύτερο ίσως τρόπο την προσπάθεια καθολικού εξαγνισμού ενός βέβηλου κατά τη χριστιανική αντίληψη τόπου όπου λατρευόταν η Αφροδίτη μέσα σε μια υδάτινη πανδαισία, ανάμεσα σε θέρμες και νυμφαία, τα οποία απογείωναν με τον πιο δοξαστικό τρόπο το μεγαλείο της" λέει.
Από ανασκαφές που έγιναν στο εσωτερικό του μνημείου, εξάλλου, αποκαλύφθηκε ότι ο ναός ιδρύθηκε πάνω σε ένα μεγάλο δημόσιο λουτρό (βαλανείο), ενώ παλαιότεροι συγγραφείς και περιηγητές πίστευαν ότι στη θέση του βρισκόταν στην αρχαιότητα ναός της Θερμαίας Αφροδίτης.
Η διημερίδα αφορά στη σταθερή και αδιάλειπτη τροχιά 24 αιώνων ζωής τριών πόλεων (Αθηνών, Πειραιά και Θεσσαλονίκης) και της ιστορίας τους, όπως αυτή αναδεικνύεται απο τα ευρήματα που αποκαλύφθηκαν στη διάρκεια των πολυετών αρχαιολογικών εργασιών, με αφορμή μια ...άλλη τροχιά - αυτή των εργασιών για τη διάνοιξη τροχιών του Μετρό.
Μυλόπουλος: Και αρχαία και Μετρό
"Το μεγάλο κέρδος για τους πολλούς από την εξέλιξη των έργων μετρό δεν είναι μόνο η ριζική αντιμετώπιση του συγκοινωνιακού και του περιβαλλοντικού προβλήματος, αλλά και η ανάδειξη ενός μοναδικού συγκριτικού μας πλεονεκτήματος, που είναι ο αρχαιολογικός μας πλούτος" τόνιζε μεταξύ άλλων σε παρέμβαση του κατά την έναρξη της δεύτερης μεγάλης ενότητας της διημερίδας (το πρώτο μέρος αφορούσε στις αρχαιότητες του μετρό του Πειραιά, του Τραμ και του Ηλεκτρικού σιδηροδρόμου της Αθήνας) για το Μετρό της Θεσσαλονίκης, ο πρόεδρος της Αττικό Μετρό ΑΕ, καθηγητής Γιάννης Μυλόπουλος, υπογραμμίζοντας πως:
"Το έργο αυτή τη στιγμή έχει φτάσει στο 70% της ολοκλήρωσής του. Σε ό,τι αφορά στο αρχαιολογικό έργο, έχουν ολοκληρωθεί όλες οι αρχαιολογικές εργασίες σε όλους τους σταθμούς εκτός της Βενιζέλου, ο οποίος κατασκευαστικά βρίσκεται σε εξέλιξη. Από το 2016 μέχρι σήμερα, οι επενδύσεις της Αττικό Μετρό ΑΕ σε έργα τριπλασιάστηκαν σε σχέση με το παρελθόν και έφτασαν το 2017 τα 360 εκατομμύρια ευρώ, με ό,τι αυτό σημαίνει για τη συμβολή της εταιρίας στην ανάπτυξη και την απασχόληση, με νέες θέσεις εργασίας στην πόλη και στην ευρύτερη περιοχή".
«Το διχαστικό δίλημμα "ή αρχαία ή μετρό" σήμερα έχει ξεπεραστεί από τα πράγματα. Το δόγμα "και αρχαία και μετρό", το οποίο εφαρμόστηκε από το 2016 και μετά, έχει πια χειροπιαστά αποτελέσματα, τα οποία φαίνονται στις πρωτότυπες ανακοινώσεις που παρακολουθούμε σε αυτό το συνέδριο και στα εξαιρετικού ενδιαφέροντος ευρήματα που αποκαλύφθηκαν για τη ρωμαϊκή και τη βυζαντινή Θεσσαλονίκη» κατέληξε ο κ.Μυλόπουλος.
Τονίζοντας πως "το μεγάλο κέρδος για τους πολλούς από την εξέλιξη των έργων μετρό δεν είναι μόνο η ριζική αντιμετώπιση του συγκοινωνιακού και του περιβαλλοντικού προβλήματος, αλλά και η ανάδειξη ενός μοναδικού συγκριτικού μας πλεονεκτήματος, που είναι ο αρχαιολογικός μας πλούτος".
