Από τις μεγάλες αγάπες γεννιούνται τα μεγάλα μίση και από τα μεγάλα μίση οι μεγάλες αγάπες. Έτσι ήταν και η δική μας σχέση με την Τουρκία.
... γεννήθηκε μεγάλο μίσος. Όταν η Τουρκία ήταν εκτός από εμάς την αγαπούσαμε πολύ. Όταν ήρθε ανάμεσά μας ψυχράνθηκε αυτή η αγάπη και μετατράπηκε σε έλλειψη αγάπης.
Κάποτε η Τουρκία ήταν ένα τελείως διαφορετικό μέρος για όλους μας. Εγώ φοίτησα στη Λευκωσία σε ένα σχολείο στο οποίο σχεδόν όλοι οι δάσκαλοι ήταν από την Τουρκία. Και ακόμα θυμάμαι με αγάπη και νοσταλγία εκείνους τους δασκάλους. Ήταν πραγματικοί εκπαιδευτικοί. Μας έδωσαν και με το παραπάνω αυτά που μπορούσαν.
Τότε δεν υπήρχε διαχωρισμός Κύπριου και εκ Τουρκίας. Και κανείς δεν παραπονιόταν για το γεγονός ότι μεταφέρονταν εκπαιδευτικοί από την Τουρκία στο νησί. Υπήρχε τεράστιο ενδιαφέρον για τους καλλιτέχνες που πηγαινοέρχονταν από την Τουρκία. Ειδικά για τους τραγουδιστές και τους καλλιτέχνες. Επεδείκνυαν μεγάλο ενδιαφέρον γι’ αυτούς και Ελληνοκύπριοι, όχι μόνο Τουρκοκύπριοι. Οι αίθουσες των συναυλιών τους ήταν ασφυκτικά γεμάτες και υπήρχε πολυκοσμία.
Μετά την έναρξη των αιματηρών συγκρούσεων στο νησί το 1963, δεν υπήρχε κανείς που να μην ήθελε να επέμβει η Τουρκία και να έρθει να μας σώσει. Δεν θυμάμαι έστω και ένα άτομο να μην το θέλει αυτό. Οι ποιητές μας, σε όλα τους τα ποιήματα, προέβαιναν σε έκκληση προς την Τουρκία λέγοντάς της «έλα».
Οι αρθρογράφοι στις εφημερίδες καίγονταν από νοσταλγία για την Τουρκία. Μάλιστα όλοι μουρμούριζαν το 1964 όταν εστάλησαν να πολεμήσουν στην Τηλλυρία Τουρκοκύπριοι φοιτητές που σπούδαζαν στην Τουρκία. Λέγοντας γιατί δεν ήρθε η ίδια η Τουρκία και έστειλε τους φοιτητές. Αλλά όλοι ανακουφίστηκαν όταν τα τουρκικά τζετ βομβάρδισαν με ναπάλμ τον στρατό του Γρίβα στην Τηλλυρία. Η περίοδος 1963-74 πέρασε με τη νοσταλγία των Τουρκοκυπρίων για την Τουρκία.
Βεβαίως η εκπαίδευση ήταν, κυρίως, η πηγή της αγάπης για την Τουρκία. Στα σχολεία μαθαίναμε την τουρκική λογοτεχνία, την τουρκική ιστορία, την τουρκική γεωγραφία. Ανάμεσα στα μαθήματα υπήρχε και η ιστορία της Κύπρου, αλλά και αυτή ήταν μέσα από την τουρκική σκοπιά. Οι εχθροί της Τουρκίας ήταν και δικοί μας εχθροί, οι φίλοι της ήταν και δικοί μας φίλοι. Οι Οθωμανοί σουλτάνοι μας παρουσιάζονταν σαν ήρωες.
Οι Έλληνες δεν ήταν φίλοι μας και είχαν ριχτεί στη θάλασσα στη Σμύρνη. Δεν θυμάμαι έστω και έναν δάσκαλο να λέει ότι ήταν φίλοι μας οι Έλληνες και οι Ελληνοκύπριοι. Αγαπούσαμε την τουρκική έντεχνη μουσική και την τουρκική λογοτεχνία. Στο ποδόσφαιρο είχαμε χωριστεί σε τρία στρατόπεδα: σε οπαδούς της Γαλατασαράι, της Φενέρμπαχτσε και της Μπεσίκτας. Οι τουρκικές ομάδες που έρχονταν από την Τουρκία και έπαιζαν με δικές μας ομάδες στη γήπεδο Ταξίμ, δημιουργούσαν κοσμοσυρροή.
Ο Ιούλιος του 1974 αποτέλεσε μια νέα ημερομηνία-σταθμό στη ζωή όλων μας. Μέχρι τις 20 Ιουλίου δεν θυμάμαι κανέναν να αντιτίθεται στην επέμβαση της Τουρκίας. Είναι αλήθεια ότι κάποιοι με τους οποίους συζήτησα το θέμα αυτό μου είπαν ότι «εγώ ουδέποτε ήθελα κάτι τέτοιο», αλλά ακόμα και αν υπήρχαν τέτοιοι, ήταν τόσο λίγοι που μετριούνταν στα δάχτυλα.
Μετά τις 20 Ιουλίου 1974 άρχισαν να αλλάζουν όλα. Και με την πάροδο των χρόνων άρχισε να σβήνει η μεγάλη αγάπη για την Τουρκία. Ύστερα έσβησε εντελώς. Μην κοιτάτε που ακόμα ’ζει’ σε κάποιους, ουσιαστικά έχουν παράπονο και οι πιο πολλοί απ’ αυτούς, αλλά ακόμα κρατάνε ζωντανή αυτή την αγάπη επειδή πιστεύουν ότι δεν θα μπορούσαμε να υπάρχουμε εδώ χωρίς την Τουρκία.
Στο τέλος τι έγινε; Η Τουρκία μας τελείωσε εδώ. Μας κατάλυσε. Μας έκανε την πίσω αυλή της. Το χοντρό της έντερο. Τώρα προσπαθούμε για να φύγει από εδώ, όχι για να έρθει. Και εκείνη τι λέει; «Έστω και αν δεν μείνει ούτε ένας από εσάς εδώ, εμείς δεν φεύγουμε από την Κύπρο. Δεν θα αχρηστεύσουμε τα στρατηγικά μας συμφέροντα». Καταλάβατε, έτσι δεν είναι; Ο δικός μας έρωτας είναι πλατωνικός. Ο δικός της στρατηγικός. Την καλέσαμε και ήρθε. Και δεν ξαναφεύγει.
Το γεγονός ότι από τις μεγάλες αγάπες γεννιούνται μεγάλα μίση το είδα και όταν είχα πάει στο Αζερμπαϊτζάν κάποτε. Οι Αζέροι ήταν γεμάτοι με μιαν τρομερή αγάπη για την Τουρκία. Μόλις έλεγες Τουρκία, όλα σταματούσαν. Η δική τους αγάπη ήταν πολύ μεγαλύτερη από τη δική μας στην Κύπρο. Αν εδώ σε εμάς υπήρχε κοσμοσυρροή όταν ερχόταν ένας τραγουδιστής από την Τουρκία, εκεί υπήρχαν κάποιοι που ποδοπατούνταν στην κοσμοσυρροή.
Ύστερα τι έγινε; Μόλις διαλύθηκαν τα Σοβιέτ και ανακήρυξε την ανεξαρτησία του το Αζερμπαϊτζάν, βρήκαν την ευκαιρία να συνάψουν άνετα σχέσεις με την Τουρκία. Η Τουρκία επιχείρησε να κάνει και σε εκείνους τον «μεγάλο αδελφό», όπως σε εμάς εδώ στην Κύπρο. Και αυτό τους έκανε να χάσουν το κέφι τους. Και επλήγη βαθιά η παλιά τους μεγάλη αγάπη για την Τουρκία. Έστω και αν τώρα η Τουρκία έχει καλές σχέσεις με το Αζερμπαϊτζάν, τίποτε δεν είναι όπως παλιά.
Η κατάσταση είναι η ίδια στις πρώην τουρκογενείς Σοβιετικές Δημοκρατίες στην Κεντρική Ασία. Και ειδικά το Καζαχστάν, που είναι το αστέρι που λάμπει στην περιοχή, κράτησε πολύ περιορισμένες τις σχέσεις του με την Τουρκία.
Δεν ήταν δύσκολο να φέρουμε την Τουρκία στην Κύπρο. Αλλά δεν είναι και πολύ εύκολο να την κάνουμε να φύγει. Δεν απέμεινε τίποτα από την παλιά μας αγάπη. Μόνο μια Φενέρμπαχτσε, μια Γαλατασαράι, μια Μπεσίκτας. Οι Τουρκοκύπριοι μπορούν να παρατήσουν την Τουρκία, αλλά αυτές δεν τις παρατούν.
Σενέρ Λεβέντ, politis.com
