O κύβος ερρίφθη, οι καθοριστικοί παίκτες του Eurogroup τα βρήκαν...
... μεταξύ τους: αν μετά τις 20 Αυγούστου η κυβέρνηση δεν ζητήσει παράταση του τρίτου μνημονίου, τότε η μόνη επιλογή είναι το «μνημόνιο του χρέους» με όρους και προϋποθέσεις (conditionality) όπως και προηγούμενα μνημόνια.
Η διαφορά είναι ότι δεν θα υπάρξει νέο δάνειο και αντί για δόσεις στην Ελλάδα θα δίνεται ελάφρυνση χρέους σε δόσεις. Ή δεν θα δίνεται, αν δεν τηρούνται τα συμφωνηθέντα. Πριν καν όμως συζητηθούν οι όροι ελάφρυνσης και πριν το ΔΝΤ θέσει τους δικούς του, για τη συμμετοχή του ως «θεματοφύλακας» των μεταμνημονιακών μεταρρυθμίσεων στο ελληνικό πρόγραμμα, ήδη η Κομισιόν αλλά και ο ΟΟΣΑ (ο κάθε θεσμός με τη δική του διατύπωση) συστήνουν στην κυβέρνηση να επιμηκυνθεί ο εργάσιμος βίος για να διασφαλιστούν οι εισφορές για τις μελλοντικές συντάξεις.
Συγκεκριμένα, ο ΟΟΣΑ εκτιμά ότι η πραγματική ηλικία συνταξιοδότησης, που είναι σήμερα κατά μέσο όρο 61,2 έτη, πρέπει να αυξηθεί κατά τέσσερα έτη ως το 2030. Δηλαδή έναν χρόνο επιπλέον από την τριετή αύξηση των ορίων ηλικίας που έτσι κι αλλιώς εξασφαλίζει η ασφαλιστική μεταρρύθμιση Κατρούγκαλου που συνόδευσε την υπογραφή του τρίτου μνημονίου το καλοκαίρι του 2015.
Η κυβέρνηση δεν βλέπει την ανάγκη νέας παρέμβασης στα όρια ηλικίας καθώς υποστηρίζει ότι το 2022, όπου ολοκληρώνεται η μεταβατική περίοδος, κλείνει η πόρτα εξόδου για την πρόωρη συνταξιοδότηση με βάση τον νόμο του 2015. Από την πλευρά της, η Κομισιόν σημειώνει στην τελευταία της έκθεση ότι η αύξηση των ορίων ηλικίας είναι η μόνη δυνατή παρέμβαση αφού έχει εξαντληθεί το περιθώριο νέων περικοπών.
Καθώς Κομισιόν και ΟΟΣΑ δεν είναι καν δανειστές της χώρας, στρώνουν χαλί για τις απαιτήσεις του ΔΝΤ και των Ευρωπαίων εταίρων, οι οποίες θα δεσμεύουν τη χώρα σε διαρκή λιτότητα (πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ) ως το 2022, σε εφαρμογή των ψηφισμένων μειώσεων σε συντάξεις και αφορολόγητο, αλλά και στην παγίωση των μέτρων των τριών προηγούμενων μνημονίων (κατώτατος μισθός κ.λπ.) με τη συμπερίληψη ρήτρας μη αντιστρεψιμότητας των μεταρρυθμίσεων.
Το ξεχωριστό κεφάλαιο που πολλοί φοβούνται, αλλά ουδείς επιβεβαιώνει στη φάση αυτή, είναι η πιθανότητα να υπάρξουν πρόσθετες δεσμεύσεις για μεταρρυθμίσεις και ιδιωτικοποιήσεις με αντάλλαγμα το χρέος. Οι εξελίξεις αυτές ανατρέπουν τα δεδομένα που είχε υπόψη της η κυβέρνηση και σκιάζουν το αφήγημα της καθαρής εξόδου.
Ενας από τους πρώτους που αντιλήφθηκαν τις δυσμενείς ισορροπίες που διαμορφώνονται είναι ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος. Μιλώντας στο ραδιοφωνικό σταθμό Στο κόκκινο την Πέμπτη, εξέπεμψε σήμα κινδύνου για τα μελλούμενα σε εντελώς διαφορετικό μήκος κύματος από την ειδυλλιακή εικόνα που παρουσιάζουν οι λόγοι που εκφωνεί ο Αλέξης Τσίπρας. «Υπάρχει τώρα ο λεγόμενος γαλλικός μηχανισμός για το χρέος», εξήγησε ο υπουργός, και μπήκε αμέσως στο πρόβλημα που έχει μπροστά της κυβέρνηση:
«Η διαφωνία αυτή τη στιγμή είναι αυτός ο μηχανισμός που μπορεί να σου δώσει ακόμα μεγαλύτερο περιθώριο επιμήκυνσης, οι Γερμανοί το θέλουν να είναι υπό όρους. Αυτό είναι κατά τη δική μας άποψη, αλλά και όλων των τεσσάρων θεσμών, εναντίον του πνεύματος της απόφασης του Eurogroup».
Πράγματι το Eurogroup της 15ης Ιουνίου του 2017 μιλούσε για έναν «λειτουργικό» μηχανισμό ελάφρυνσης τους χρέους με βάση την ανάπτυξη. Πριν από λίγες μέρες ο επίτροπος Πιερ Μοσκοβισί μίλησε για «ημιαυτόματο» μηχανισμό λαμβάνοντας υπόψη του την άποψη του Βερολίνου, ενώ την Πέμπτη ο υπουργός Οικονομικών επιβεβαίωσε αυτό που φοβόντουσαν όλοι: ότι οι Γερμανοί θέλουν ο μηχανισμός να ενεργοποιείται «υπό όρους», δηλαδή ενδεχομένως και ποτέ! Πιο απλά, αν κάνει αυτά για τα οποία έχει δεσμευτεί η Ελλάδα, θα παίρνει ελάφρυνση χρέους, αν δεν τα κάνει όμως, δεν θα παίρνει.
Σαν κανονικός μηχανισμός μνημονίου δηλαδή, αλλά χωρίς μνημόνιο. ΔΝΤ και ΕΚΤ διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους ότι δεν πρέπει να γίνει έτσι, αλλά όλα δείχνουν ότι θα υποχωρήσουν.
«Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει πια διαφωνία, θα γίνει αυτό που λέει το Βερολίνο και ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Ολαφ Σολτς», λέει στο «ΘΕΜΑ» ανώτερη ευρωπαϊκή πηγή που γνωρίζει πολύ καλά τις εξελίξεις. «Στο τέλος μιλούν πάντα οι Γερμανοί. Η ελάφρυνση στο χρέος θα δοθεί σε δόσεις και με βάση όρους και προϋποθέσεις. Με τη Γερμανία συμφωνούν τουλάχιστον έξι ακόμη κράτη-μέλη του Eurogroup: Η Αυστρία, η Ολλανδία, η Φινλανδία, η Λιθουανία, η Εσθονία και η Λετονία».
Η κυβέρνηση στο λεγόμενο ολιστικό σχέδιο ανάπτυξης που έχει καταρτίσει ο Ελληνας υπουργός Οικονομικών υποστηρίζει ότι είναι δικαιολογημένη (warranted) η αύξηση του κατώτατου μισθού αφού προηγηθεί μελέτη επιπτώσεων. Παράλληλα, ζητεί να επανέλθουν η αρχή της ευνοϊκότερης ρύθμισης και η επεκτασιμότητα των συλλογικών συμβάσεων. Η άρνηση των θεσμών πλην Κομισιόν είναι απόλυτη.
Μονομερής ενέργεια
Το σκεπτικό των θεσμών είναι ότι, αν η αύξηση του κατώτατου μισθού επιβληθεί διά νόμου για ψηφοθηρικούς λόγους, θα γκρεμιστεί η ανταγωνιστικότητα που ανέκτησε με σκληρές θυσίες η χώρα τα τελευταία χρόνια: θα αυξηθεί η ανεργία, θα υπονομευτούν οι προοπτικές ανάπτυξης και οι εξαγωγές και η Ελλάδα θα διώξει μακριά τις αναγκαίες ξένες επενδύσεις. Λένε «ναι» στην αύξηση του κατώτατου μισθού, αλλά σε σύνδεση με την παραγωγικότητα σταδιακά και σε ένα βάθος χρόνου.
Ο κ. Τσακαλώτος εκδήλωσε την πρόθεση (και το έγραψε και στο ολιστικό σχέδιο) να αυξήσει η κυβέρνηση τον κατώτατο μισθό από το φθινόπωρο κιόλας. Ωστόσο με τα μέχρι στιγμής δεδομένα κάτι τέτοιο θα αποτελούσε μάλλον μονομερή ενέργεια. Εκεί όπου ο υπουργός Οικονομικών ξεκαθαρίζει ότι δεν θα ζητήσει εκπτώσεις μέχρι να ολοκληρωθεί το πρόγραμμα είναι στην εφαρμογή των ψηφισμένων μειώσεων στις συντάξεις.
Οι περικοπές θα φτάσουν το 18% σε κύριες και επικουρικές, ενώ οι μειώσεις θα αφορούν ακόμη και συνταξιούχους που παίρνουν κάτω από 1.000 ευρώ. Το μέτρο αυτό έχει ψηφιστεί από τη Βουλή για να εφαρμοστεί από τον Ιανουάριο του 2019 και δεν μπορεί να μετακινηθεί. Τα παραδείγματα με βάση τις «πρόβες» από τις αρμόδιες υπηρεσίες συντάξεων σήμαναν συναγερμό στην κυβέρνηση και για τον λόγο αυτό, προκειμένου να μη φανούν οι περικοπές, δεν στέλνει στους συνταξιούχους τα ενημερωτικά σημειώματα όπως έχει δεσμευτεί στο μνημόνιο.
Για παράδειγμα, συνταξιούχος που λαμβάνει σήμερα 817 ευρώ καθαρά, αν εφαρμοστούν οι μειώσεις θα λάβει 715 ευρώ. Αρα η μείωση στο καθαρό ποσό θα είναι 102 ευρώ για την κύρια σύνταξη του πρώην ΙΚΑ. Παράλληλα, από 1/1/2020 με το μέτρο της μείωσης του αφορολόγητου από τα 8.700 ευρώ στα 5.700, ένας εργαζόμενος του ιδιωτικού τομέα με μισθό 600 ευρώ τον μήνα θα κληθεί να πληρώσει φόρο 620 ευρώ. Με όσα ισχύουν σήμερα δεν θα πλήρωνε τίποτα.
Κωστής Πλάντζος, Αργύρης Παπαστάθης, Πρώτο Θέμα
