«Αρκεί να δοκιμάσει κανείς, έστω και μια φορά στη ζωή του, και θα γίνει πιστός της ακόλουθος...», όπως υποστηρίζει ο οινολόγος Κυριάκος Παπαδόπουλος. Η αλήθεια είναι ότι η μυρωδιά που αναδίδει και η γλυκιά του γεύση μπορούν να σε παρασύρουν...
... σε άλλες εποχές. Έτσι κατάφερε να κερδίσει και τη δημοσιογράφο Ελίτα Μιχαηλίδου, η εκπομπή της οποίας ήταν αφιερωμένη στην κουμανδαρία ως μέρος της δικής μας ιστορίας και παράδοσης.
Ο κ. Κυριάκος Παπαδόπουλος μάς βοήθησε να ξεδιπλώσουμε τους αιώνες ιστορίας που κουβαλά η κουμανδαρία, αναλύοντας παράλληλα τα δεινά που πέρασε το γλυκόπιοτο μαζί με την Κύπρο. «Αρώματα θεσπέσια πνέουν. Μπουκέτο εσύ του άγριου κάμπου. Χαρούπι, σταφίδα και μέλι, με του μοσφύλου το λευκότατο άνθος. Γεύση φλογερή σαν φιλί στης παρθένας τα χείλη, και μέθη γλυκιά σ’ ερωτικό ύπνο στης Κύπριδας το στέρνο. Ρουμπίνι λαμπερό με θαμπώνει από την αιώνια αύρα της γης μου».
Στίχοι που θα ταίριαζαν στην κουμανδαρία καλύτερα από οποιοδήποτε άλλο είδος κρασιού, όπως γράφει ο κ. Παπαδόπουλος στο βιβλίο του σχετικά. Ένα κρασί πλούσιο σε γεύση και αρώματα, με χρώμα ζεστό από χρυσό μέχρι ρουμπινί. Ένα ποτό αγαπητό σε θεούς και ανθρώπους, που κρύβει μέσα του αιώνες ιστορίας και παράδοσης.
Το κρασί που γέμιζε τα κύπελλα στην αρχαιότητα και στο Μεσαίωνα κατάφερε μέσα από πολλές δυσκολίες να διατηρήσει την ταυτότητά του μέχρι σήμερα. Οι κάτοικοι της Κύπρου το εμπορεύονταν μέχρι τα πέρατα του τότε γνωστού κόσμου και μάλιστα πολλοί επιχείρησαν να το αντιγράψουν με τρομερή αποτυχία. Μπορεί να ξεχάστηκε για κάποια περίοδο, λόγω των κατακτητών και των καταστροφών στο νησί, αλλά ο κυπριακός αμπελώνας κατάφερε να αντέξει την ερήμωση και η κουμανδαρία να εξακολουθεί να παρασκευάζεται και «θα παρασκευάζεται για αιώνες ακόμη», όπως ανέφερε στην εκπομπή ο κ. Παπαδόπουλος.
Ο Όμηρος έπινε κουμανδαρία;
Από την εποχή των Ομηρικών χρόνων μέχρι και τους νεότερους χρόνους, μπορεί κανείς εύλογα να υποθέσει ότι το κυπριακό κρασί που αναφέρεται είναι η κουμανδαρία. Άλλωστε, το κρασί κατασκευαζόταν στην Κύπρο και πριν από τα Ομηρικά χρόνια και τακτικά αναφερόταν ως γλυκόποτο. Η τεχνολογία παραγωγής της κουμανδαρίας περιγράφεται από τον Ησίοδο στο βιβλίο του «Έργα και ημέρες». Το κρασί αυτό μεταφέρθηκε μέχρι την εποχή μας από τους πανάρχαιους χρόνους, με το γενικό όνομα «κυπριακό κρασί», ένα όνομα που διατηρήθηκε μέχρι το Μεσαίωνα, οπόταν πήρε την ειδική ονομασία «κουμανδαρία».
Ένα σημαντικό γεγονός που συνδέει την ιστορία της Κύπρου με την κουμανδαρία είναι ο γάμος του Βασιλιά της Αγγλίας Ριχάρδου του Λεοντόκαρδου με τη Βερεγγάρια, στο ναό του Αγίου Γεωργίου στη Λεμεσό. Κατά τη διάρκεια της γιορτής των γάμων, σερβιριζόταν αποκλειστικά και μόνο το ρουμπινί, φλογερό κρασί που αργότερα μετονομάστηκε σε κουμανδαρία.
Κατά τη περίοδο της Φραγκοκρατίας, η Κύπρος είχε οργανωθεί σε βασίλειο δυτικοευρωπαϊκού μεσαιωνικού τύπου. Στον τόπο μας βρίσκονταν διάφορα θρησκευτικά τάγματα όπως αυτό των Ιωαννιτών ιπποτών. Η τεράστια περιουσία των Ιωαννιτών στην Κύπρο διοικητικά ήταν διαιρεμένη σε τρεις περιφέρειες με αντίστοιχες διοικήσεις, που ονομάζονταν «Κομμανδαρίες». Στις εκτάσεις αυτές καλλιεργούνταν κυρίως σακχαρότευτλα, βαμβάκι και αμπέλια. Το κρασί από τα αμπέλια το έφτιαχνα οι πάροικοι, δηλαδή οι Έλληνες Κύπριοι, που επάνδρωναν τις φεουδαρχικές ιδιοκτησίες και επωμίζονταν το βάρος του μεγαλύτερου μέρους της γεωργικής παραγωγής του νησιού.
Κατάφερε να νικήσει το χρόνο
ΟΙ ΚΥΠΡΙΟΙ έφτιαχναν το γλυκό κρασί από «ψημένα» στον ήλιο σταφύλια, το οποίο και πωλούσαν στους ξένους εμπόρους, κυρίως Βενετούς και Γενουάτες, που του έδωσαν την επωνυμία Κομμανδαρία, από την ονομασία των περιφερειών. Οι Ιωαννίτες ιππότες, γνώστες του καλού κρασιού, ανέπτυξαν σε μεγάλο βαθμό το εμπόριο της κουμανδαρίας, η οποία απέκτησε τεράστια φήμη. «Το όνομα κουμανδαρία είναι πιθανόν το αρχαιότερο όνομα κρασιού που βρίσκεται ακόμη σε χρήση», όπως ανέφερε στην εκπομπή του «Σίγμα» ο κ. Παπαδόπουλος. Μάλιστα, στη Βενετία η κουμανδαρία απαλλασσόταν από τον εσωτερικό δασμό γιατί εθεωρείτο τονωτικό ποτό.
Η κουμανδαρία κατάφερε να ξεχωρίσει και να κερδίσει τον πρώτο διαγωνισμό κρασιών «Ο πόλεμος των κρασιών», που οργάνωσε ο Γάλλος βασιλιάς Φίλιππος Αύγουστος. Λέγεται ότι η κουμανδαρία έπαιξε και κάποιον τραγικό ρόλο στην ιστορία της Κύπρου, ως το «κρασί που έγινε αιτία πολέμου». Αυτό αφορά την κατάληψη της Κύπρου από το σουλτάνο της Τουρκίας, τον Σελίμ Β’, ο οποίος κατέλαβε την Κύπρο το 1571, καθώς ήταν παθιασμένος υποστηρικτής του κρασιού...
Οι διάφοροι περιηγητές που επισκέπτονται το νησί ανά τους αιώνες αναφέρουν εκτενείς περιγραφές στο θεσπέσιο αυτό ποτό και στη διαδικασία παρασκευής της κουμανδαρίας, γεγονός που αποδεικνύει τη δημοτικότητα του κρασιού στους ντόπιους, αλλά κυρίως στους ξένους που έκαναν γνωστή την κουμανδαρία σε όλον τον κόσμο. Ένα κρασί που κατάφερε να νικήσει το χρόνο και που μπόρεσε να ενώσει το παρελθόν, με το παρόν και το μέλλον. Το κρασί της αγάπης, της φιλίας, αλλά και το κρασί της επανάστασης και της δόξας.
«Σάρισσα»
