Έγγραφη αναγνώριση των ΗΠΑ για τα όρια της υφαλοκρηπίδας στο Καστελόριζο, δηλαδή στη θαλάσσια περιοχή που κατεξοχήν αμφισβητείται την τρέχουσα περίοδο από την Τουρκία διαθέτει η ελληνική κυβέρνηση. Το Καστελόριζο αποτελούσε, τους τελευταίους μήνες, ένα από τα κυριότερα θέματα των αδιαφανών συζητήσεων των πρωθυπουργών Γ. Παπανδρέου και Ρ. Ερντογάν, καθώς η...
... πλήρης κατοχύρωση της υφαλοκρηπίδας του συγκεκριμένου νησιού ανοίγει τον δρόμο για την ένωση των αποκλειστικών οικονομικών ζωνών (ΑΟΖ) της Ελλάδας και της Κύπρου και για την εκμετάλλευση κοιτασμάτων φυσικού αερίου.
Η αλλαγή στάσης της Ουάσινγκτον, η οποία από την εποχή του «Βυθίσατε το Χόρα» το 1976 και την κρίση του Μαρτίου του 1987 τηρούσε ουδετερότητα για την υφαλοκρηπίδα, αποκτά βαρύνουσα σημασία εν όψει των τελικών αποφάσεων του πρωθυπουργού για τον διάλογο με την Αγκυρα, αλλά και εν όψει της πιθανής επίσκεψης της υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Χ. Κλίντον στην Αθήνα σε δύο εβδομάδες.
Στο Καστελόριζο
Σύμφωνα με έγκυρες διπλωματικές πηγές, η αμερικανική πρεσβεία της Αθήνας απέστειλε στις 17 Σεπτεμβρίου 2010 ρηματική διακοίνωση στο υπουργείο Εξωτερικών με την οποία επιβεβαιώνει, με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο, τις ελληνικές θέσεις για το ανατολικό όριο της υφαλοκρηπίδας του νησιωτικού συμπλέγματος του Καστελόριζου. Η επίδοση του επίσημου διπλωματικού εγγράφου ήταν το επιστέγασμα των, επί δίμηνο, «τριγωνικών» υπηρεσιακών συνεννοήσεων μεταξύ της ελληνικής πλευράς, των στελεχών της αμερικανικής πρεσβείας της Αθήνας και των προϊσταμένων τους στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ.
Οι σχετικές συζητήσεις είχαν ξεκινήσει στα μέσα Ιουλίου, όταν το ειδικό ωκεανογραφικό σκάφος «Ναυτίλος» θα εγκαινίαζε τριμηνιαίο κύκλο ερευνών στην ανατολική Μεσόγειο. Το «Ναυτίλος» (R/V Nautilus) χρηματοδοτείται και χρησιμοποιείται από τους αμερικανικούς φορείς Institute for Exploration (IFE), Ocean Exploration Trust (OET) και Center for Ocean Exploration and Archaeological Oceanography (COEAO), καθώς και από το Πανεπιστήμιο του Ροντ Αϊλαντ (URI).
Πέρα από την αμιγώς επιστημονική εργασία, τα συμπεράσματα του «Ναυτίλου» μελετώνται και από το ειδικό συμβούλιο της νέας Σύμβασης για τη θάλασσα των Ηνωμένων Εθνών. Σε πρώτη φάση, είτε λόγω άγνοιας είτε λόγω εσκεμμένης υποβάθμισης των πολιτικών ζητημάτων Ελλάδας-Τουμκίας, η αμερικανική πλευρά ενημέρωσε ότι σχεδίαζε να πραγματοποιήσει έρευνα νότια και νοτιοανατολικά του Καστελόριζου, χωρίς να διαθέτει σχετική άδεια από την ΕΧΑΕΘ, τη διυπουργική «Επιτροπή Χορήγησης Αδειών Ερευνών Θαλάσσης».
Τα μέλη της ΕΧΑΕΘ εξέτασαν με ιδιαίτερη προσοχή το ζήτημα όχι μόνον λόγω της σημασίας του Καστελόριζου, αλλά και επειδή δημοσιεύματα του 2006 επέκριναν τον επικεφαλής του ερευνητικού προγράμματος του «Ναυτίλου» δρα Ρ. Μπάλαρντ, ωκεανογράφο και απόστρατο του Ναυτικού των ΗΠΑ.Το υπουργείο Εξωτερικών υπογράμμισε προς την αμερικανική πρεσβεία ότι δεν θα επέτρεπε στο «Ναυτίλος» να διενεργήσει έρευνες χωρίς την άδεια των ελληνικών αρχών, καθώς το προτεινόμενο σχέδιο περιελάμβανε και περιοχές της υφαλοκρηπίδας της χώρας μας. Γι’ αυτό τον λόγο η Αθήνα αξίωσε τη μετατόπιση των ερευνών ανατολικά, δηλαδή σε περιοχές μέσα στα όρια της τουρκικής υφαλοκρηπίδας.
Προς τον σκοπό αυτό, τα αρμόδια στελέχη του υπουργείου Εξωτερικών προσδιόρισαν, με τις συγκεκριμένες γεωγραφικές συντεταγμένες, το ανατολικό όριο της ελληνικής υφαλοκρηπίδας και ζήτησαν το ερευνητικό σκάφος να κινηθεί δυτικότερα από τη νοητή γραμμή του ορίου. Πραγματικά, λίγες ημέρες αργότερα, η αμερικανική πρεσβεία αποδέχθηκε τις ελληνικές απόψεις με την αναγραφή των συντεταγμένων, όπως και του όλου ιστορικού των εκατέρωθεν απόψεων, στη σημαντική ρηματική διακοίνωση.
Η ατολμία των κυβερνήσεων
Με εξαίρεση -πάλι καλά- τους επίσημους χάρτες της Υδρογραφικής Υπηρεσίας του Πολεμικού Ναυτικού, καμιά ελληνική κυβέρνηση δεν έχει τολμήσει να αξιοποιήσει το πλεονέκτημα της επίσημης κατάθεσης των ορίων της υφαλοκρηπίδας και των ορίων των χωρικών υδάτων μας στον ΟΗΕ, όπως ορίζει η Σύμβαση για το Δίκαιο της θάλασσας. Κατά καιρούς μάλιστα, διάφοροι πολιτικοί προϊστάμενοι του υπουργείου Εξωτερικών άφηναν να διαρρεύσει ότι «δεν θα πέσουμε στην τουρκική παγίδα (!) της οριοθέτησης», παραδεχόμενοι προφανώς ότι δεν είχαν το θάρρος αντιμετώπισης της Αγκυρας.
Εκτός από το πρόσφατο ανέλπιστο δώρο της ρηματικής διακοίνωσης των ΗΠΑ (μετά τη γνωστοποίηση των γεωγραφικών συντεταγμένων της ελληνικής υφαλοκρηπίδας από τους υπηρεσιακούς παράγοντες του υπουργείου Εξωτερικών), η κυβέρνηση Καραμανλή είχε κάνει ένα παρόμοιο «μισό βήμα».
Τον Νοέμβριο του 2008, όταν το νορβηγικό ερευνητικό σκάφος «M/V Ostervold» πραγματοποιούσε μελέτες στο Καστελόριζο βάσει τουρκικής άδειας, η ελληνική πλευρά απέστειλε στην κυβέρνηση του Οσλο έγγραφο με τη γνωστοποίηση των ορίων της υφαλοκρηπίδας. Σε εκείνο το έγγραφο αναγράφονταν οι γεωγραφικές συντεταγμένες πέντε σημείων που καθορίζουντη γραμμή οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας από το νοτιοανατολικό άκρο των χωρικών υδάτων του Καστελόριζου.
«Σάρισσα»
