Η επικρατούσα θέση για την τοπική αυτοδιοίκηση, είναι ότι πρόκειται για ένα «γόνιμο πεδίο συλλειτουργίας των αντιπροσωπευτικών θεσμών και των μορφών της άμεσης δημοκρατίας», ότι διαμορφώνει «ένα πλαίσιο συμμετοχής των πολιτών στη διαχείριση των τοπικών υποθέσεων, ενεργοποίησης και σύμπραξης της κοινωνίας των πολιτών» ή «συγκροτεί το πολιτικό σύστημα βασισμένο στις αρχές της συμμετοχικής δημοκρατίας». Όλοι οι παραπάνω ορισμοί, έχουν κοινό σημείο τη συμμετοχή των πολιτών στη λήψη των αποφάσεων. Πώς υλοποιείται αυτό στη σημερινή μορφή της τοπικής αυτοδιοίκησης; Με την άσκηση του δικαιώματος του πολίτη να εκλέξει τους άρχοντές του κάθε πενταετία. Και μετά; Μετά θα...
... περιμένει την επόμενη πενταετία για να το επανασκήσει. Πού είναι η συμμετοχή, πού είναι η συλλειτουργία, πού είναι η σύμπραξη της κοινωνίας των πολιτών; Πουθενά.
Παραμερίζουμε ότι τα πολιτικά συστήματα, με τα οποία κυβερνώνται οι λαοί, αν τους ωφελούσαν θα είχαν κηρυχθεί παράνομα, όπως σατιρικά λέχθηκε, και μένουμε στο ότι όσο μεγαλύτερη είναι η γεωγραφική έκταση που ασκείται η αυτοδιοικητική εξουσία και όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός των πολιτών που δικαιούνται να συμμετέχουν σ’ αυτήν, τόσο ταχύτερα απομακρύνεται η συμμετοχική δημοκρατία.
Υπήρξαν κάποιοι που είχαν προτείνει να ονομαστεί το παρόν αυτοδιοικητικό σύστημα «Κλεισθένης», ως μιμούμενο το έργο του μεγάλου Έλληνα νομοθέτη. Προτιμήθηκε το όνομα του εργολάβου Καλλικράτη και ο Κλεισθένης απέφυγε έναν απαξιωτικό τίτλο. Φαίνεται, είτε δεν μελετήθηκε ορθά το έργο του Κλεισθένη, είτε σκόπιμα παραβλέφτηκε. Κατ’ αρχάς, η πολιτειακή δομή του Κλεισθένη βασιζόταν στην τοπογραφία, όχι υπό τη σημερινή έννοια συνένωσης δήμων με κομματικά κριτήρια, αλλά κάθε δήμος («φυλή») χωρισμένος σε τρία μέρη («τριττύες») ήταν αυτόνομος. Περιλάμβανε περιοχές από το άστυ (για τις υπηρεσίες και το εμπόριο), την παραλία (για ψαράδες και ναυτικούς) και τη μεσογαία (για γεωργούς και κτηνοτρόφους).
Κυρίως όμως η συμμετοχή των πολιτών ήταν άμεση, διότι αφενός όλοι είχαν κάποιο ρόλο, αφετέρου η λογοδοσία των αρχόντων δεν ήταν μια τυπική υπόθεση, αλλά ουσιαστική και εξονυχιστική. Ο μικρός αριθμός των πολιτών συνέβαλε, ώστε να γνωρίζουν καλά οι ψηφοφόροι τους υποψηφίους δια ζώσης και όχι από προεκλογικά φυλλάδια, και αυτό συντελούσε στο να κρίνουν καλύτερα τους υποψηφίους, αλλά και να τους ελέγχουν κατά την αποχώρησή τους, αφού γνώριζαν λεπτομερώς τις πηγές των εσόδων τους. Έχει αυτό καμιά σχέση με τον σημερινό τρόπο ανάδειξης των αυτοδιοικητικών αρχόντων; Όχι. Το ίδιο το υπουργείο Εσωτερικών, ακυρώνει την άμεση δημοκρατία με την αυθαίρετη ονοματοδοσία των δήμων, είτε από άγνοια (δεν το αποκλείω) είτε από σκοπιμότητα (ούτε αυτό).
Δήμος θα πει λαός. Ο οποίος συμμετέχει ενεργά, όπως επιτάσσει η δημοκρατία (= η εξουσία στα χέρια του λαού). Γι’ αυτό και γίνεται λόγος για τον Δήμο (λαό) των Αθηναίων, και όχι της Αθήνας. Σε όλες τις ελληνικές πόλεις η αναφορά γίνεται στους πολίτες και όχι στο έδαφος. Δήμος Πατρέων, Δήμος Λαρισσαίων (πλην του δήμου Θεσσαλονίκης, όπου η ονομασία επιβλήθηκε επί τουρκοκρατίας και παρέμεινε).
Στην ιστοσελίδα, όμως του υπουργείου Εσωτερικών, αυθαίρετα (αλλά με τάση παγίωσης) επικρατεί η ελληνική «τσαπατσουλιά». Ελάχιστοι δήμοι αναφέρονται σωστά (Αθηναίων, Λαρισαίων, Πατρέων) οι περισσότεροι όμως λανθασμένα (Πύργου, Έδεσσας). Και διαβάζουμε στην ιστοσελίδα ‘Δήμος Κομοτηνής’ κείμενο με την υπογραφή του ‘δημάρχου Κομοτηναίων’. Ίσως κάποιος αποδώσει όλα αυτά στη γνωστή έλλειψη παιδείας που μας διακατέχει. Αυτό όμως σημαίνει και πλήρη άγνοια ως προς το τι σημαίνει αυτοδιοίκηση και ποια η σχέση της με τη συμμετοχική δημοκρατία.
Καλό θα είναι σε επόμενο σημείωμά μας, να ασχοληθούμε με «των Ελλήνων τις κοινότητες», για να εξηγηθεί πως επιβίωσε ο ελληνισμός κατά την τουρκοκρατία, με την εφαρμογή της άμεσης δημοκρατίας στη διοίκηση.
Ο Μακεδών
Για την αντιγραφή «Σάρισσα»
