8 Αυγούστου 2017

Mauldin Economics: Η Ρωσία ελέγχει την Ευρώπη ενεργειακά

Η γεωπολιτική μάχη με τις ΗΠΑ για ηγεμονία

Η Ρωσία ελέγχει την Ευρώπη ενεργειακά είναι το συμπέρασμα έρευνας της Mauldin Economics, τονίζοντας ότι οι νέες κυρώσεις των ΗΠΑ...
... στην Ρωσία μπορούν να αντιμετωπιστούν από την Μόσχα.

Οι πωλήσεις ενέργειας είναι μια σημαντική πηγή εσόδων για πολλές χώρες παγκοσμίως, φυσικά, αλλά για τη Ρωσία είναι κάτι περισσότερο από αυτό: Είναι ένα μέσο γεωπολιτικής εξουσίας. Δίνουν στην Ρωσία σημαντική επιρροή στις χώρες των οποίων οι ενεργειακές ανάγκες καλύπτονται από τις ρωσικές εξαγωγές.

Εάν η Ρωσία σκοπεύει να αντιδράσει περαιτέρω εναντίον των ΗΠΑ, ο κλάδος της ενέργειας, μπορεί να αποτελέσει ένα πολύ καλό μέσο πίεσης καθώς η Ευρώπη ελέγχεται από την Ρωσία ενεργειακά.

Συνολικά, η Ευρωπαϊκή Ένωση εισάγει το 53% της ενέργειας που καταναλώνει.Αυτό περιλαμβάνει το 90% του αργού πετρελαίου και το 66% του φυσικού αερίου – ποσοστό μεγαλύτερο από τις περισσότερες άλλες περιοχές του κόσμου, συμπεριλαμβανομένης της Βόρειας Αμερικής, της Ανατολικής Ασίας (αλλά όχι της Ιαπωνίας) και της Νότιας Ασίας. Εν πάση περιπτώσει, η ενέργεια αντιπροσωπεύει το 20% όλων των εισαγωγών της ΕΕ.

Μεμονωμένα, ορισμένες χώρες βασίζονται περισσότερο στις εισαγωγές ενέργειας από άλλες. Οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες εισάγουν πάνω από το 30% της ενέργειας που καταναλώνουν. Η Νορβηγία καλύπτει το 35% αυτών των εισαγωγών, ενώ η Ρωσία καλύπτει το 40%. Η Γερμανία, η οποία διαθέτει τη μεγαλύτερη οικονομία στην ΕΕ, εισάγει πάνω από το 60% της ενέργειας που καταναλώνει και η Γαλλία, η οποία διαθέτει την τρίτη μεγαλύτερη οικονομία, εισάγει περίπου το 45% της ενέργειας που καταναλώνει.

Ορισμένες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης εξαρτώνται ακόμη περισσότερο από την ξένη ενέργεια. Η Ουγγαρία, η Αυστρία και η Σλοβακία εισάγουν περίπου το 60-65% των ενεργειακών τους αναγκών.Ωστόσο, η Βουλγαρία, η Τσεχική Δημοκρατία και η Ρουμανία εισάγουν λιγότερα (37%, 32% και 17% αντίστοιχα). Στις χώρες της Βαλτικής, η Λιθουανία εισάγει περίπου το 75% της ενέργειας που καταναλώνει. Η Λετονία εισάγει 45% και η Εσθονία εισάγει 9%.

Το μεγαλύτερο μέρος αυτής της ενέργειας προέρχεται από τη Ρωσία. Στην πραγματικότητα, η Ρωσία παρέχει περισσότερο από το 70% του πετρελαίου και του φυσικού αερίου που χρησιμοποιείται στη Βουλγαρία, τη Λετονία, τη Λιθουανία, την Ουγγαρία, τη Σλοβακία και τη Φινλανδία. Παρέχει το 62% του φυσικού αερίου και το 56% του πετρελαίου που χρησιμοποιείται στην Τσεχική Δημοκρατία και το 53% του φυσικού αερίου και το 90% του πετρελαίου που χρησιμοποιείται στην Πολωνία.

Η εξάρτηση αυτή είναι μια συνειδητή κίνηση εκ μέρους της Ρωσίας. Η βασική επιτακτική ανάγκη ασφάλειας της Ρωσίας είναι να δημιουργηθεί μια ουδέτερη ζώνη μεταξύ της και της Δυτικής Ευρώπης που θα την βοηθήσει να αποκρούσει κάθε εισβολή, την οποία χρησιμοποίησε κατά τη διάρκεια της σοβιετικής εποχής, εισβάλλοντας και καταλαμβάνοντας τις χώρες.

Η Ρωσία δεν είναι τόσο ισχυρή όσο ήταν στο παρελθόν, αλλά έχει αναπτύξει μια οικονομική δύναμη που της δίνει τη δυνατότητα να ασκήσει πίεση στις χώρες που θα μπορούσαν να αποτελέσουν κίνδυνο για αυτήν, απειλώντας την ενεργειακή τους ασφάλεια.

Έχοντας επίγνωση του πόσο επικίνδυνη είναι η εξάρτηση από τη Ρωσία, οι χώρες αυτές προσπαθούν να διαφοροποιήσουν ανάλογα τις πηγές ενέργειας τους. Η Πολωνία και η Λιθουανία, για παράδειγμα, έχουν αρχίσει να εισάγουν υγροποιημένο φυσικό αέριο από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Πρόκειται, ωστόσο, για μια πιο μακροπρόθεσμη λύση, δεδομένου ότι η εισαγωγή υγροποιημένου φυσικού αερίου απαιτεί την ανάπτυξη εξειδικευμένης υποδομής για την αποθήκευση και τη μεταφορά της.

Η Γαλλία και η Γερμανία –οι de facto, αν και συχνά ασυμβίβαστοι, ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης– δείχνουν πώς η ρωσική ενέργεια μπορεί να διαμορφώσει την εξωτερική πολιτική. Η Γαλλία μπορεί να βασιστεί σε μεγάλο βαθμό στην ξένη ενέργεια, αλλά το μεγαλύτερο μέρος του πετρελαίου και του φυσικού αερίου προέρχεται από την Αλγερία, το Κατάρ, τη Σαουδική Αραβία και τη Λιβύη – και όχι τη Ρωσία.

Ως εκ τούτου, η Γαλλία μπορεί να αντεπεξέλθει στην επιθετικότητα και να υποστηρίξει τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας. Δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο με τη Γερμανία, η οποία λαμβάνει το 57% του φυσικού αερίου της και το 35% του αργού πετρελαίου της από τη Ρωσία. Επομένως, το Βερολίνο πρέπει να ισορροπεί μεταξύ των ΗΠΑ που εγγυώνται την ασφάλεια της και της πρωταρχικής πηγής ενέργειας της δηλαδή την Ρωσία.

Αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο η Γερμανία υπήρξε επικριτική των πρόσφατων κυρώσεων των ΗΠΑ, οι οποίες επιβάλλουν κυρώσεις σε επιχειρήσεις οποιασδήποτε χώρας που συνεργάζονται ή συμμετέχουν σε κοινοπραξίες με ρωσικές επιχειρήσεις ενέργειας. Η Γερμανία υποστηρίζει την κατασκευή του αγωγού Nord Stream 2, που θα διασχίσει τη Βαλτική Θάλασσα, παρακάμπτοντας την Ουκρανία – το κράτος διαμετακόμισης μέσω του οποίου η Γερμανία εισπράττει σήμερα μεγάλο μέρος των ενεργειακών εισαγωγών της.

Ο αγωγός θα βοηθούσε στη διαφύλαξη της γερμανικής προμήθειας ενέργειας, καθώς θα επέτρεπε στη Ρωσία να τιμωρήσει την Ουκρανία χωρίς να επηρεάζει χώρες όπως η Γερμανία. Φυσικά, η Γερμανία μπορεί να προσπαθήσει να διαφοροποιήσει τις ενεργειακές της πηγές, οι οποίες περιλαμβάνουν τη Λιβύη, τη Νιγηρία, το Καζακστάν, τη Νορβηγία και τις Κάτω Χώρες, αλλά ακόμη στηρίζεται στην Ρωσία.

Η Γερμανία βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε αγωγούς για την ενέργειά της, ιδιαίτερα από το ρωσικό φυσικό αέριο. Έχει 4 διασυνοριακούς αγωγούς αργού πετρελαίου, 4 εθνικούς αγωγούς και 3 λιμένες αποθήκευσης πετρελαίου στη Βόρεια και Βαλτική Θάλασσα. Ωστόσο, η Γερμανία διαθέτει λιγότερες επιλογές για φυσικό αέριο και καμία σημαντική εγκατάσταση υγροποιημένου φυσικού αερίου. Με απλά λόγια, η Γερμανία είναι ευάλωτη σε αντίποινα.

Η Ρωσία θα μπορούσε να κάνει και άλλα. Τα γεωπολιτικά συμφέροντά της στην Ουκρανία, για παράδειγμα, ευθυγραμμίζονται με τα ενεργειακά συμφέροντα της Γερμανίας. Η Γερμανία θα ωφεληθεί από το Nord Stream 2 με τη δημιουργία νέας διαδρομής φυσικού αερίου και η Ρωσία θα ωφεληθεί ασκώντας μεγαλύτερη πίεση στην Ουκρανία.

Αλλά οι ΗΠΑ δεν θα ήθελαν η Ρωσία να σταματήσει τις ροές ενέργειας μέσω της Ουκρανίας. Οι ΗΠΑ πρέπει να προσπαθήσουν να διαχειριστούν την κατάσταση στην Ουκρανία με έναν τρόπο που να εμποδίζει μια γενικότερη γερμανο-ρωσική ευθυγράμμιση. Εξάλλου, η Ρωσία δεν μπορεί να εκφοβίσει τις Ηνωμένες Πολιτείες με τις εξαγωγές ενέργειας. Η Ουάσιγκτον δεν τις χρειάζεται. Αλλά η Ρωσία θα μπορούσε να επηρεάσει τους συμμάχους των ΗΠΑ.

Δεδομένου ότι οι ΗΠΑ είναι πολύ ισχυρότερες από τη Ρωσία η μόνη λύση για την Ρωσία είναι να διαχειριστεί τα ενεργειακά μέτωπα κατά περίπτωση.