Από την στιγμή που γιγάντωσαν
πληθυσμιακά οι πόλεις-κράτη, έπαψε στην ουσία να υφίσταται ο δημοκρατικός
θεσμός.
Είναι χαρακτηριστικό, ότι...
... στην αρχαία Ελλάδα, δοκιμάσθηκαν όλα τα
πολιτειακά συστήματα, ποτέ και πουθενά όμως δεν υπήρξε ο αντιπροσωπευτικός
θεσμός της έμμεσης εκπροσώπησης, του κοινοβουλευτισμού δηλαδή.
Και είναι μεν κατανοητό, ότι άμεση
δημοκρατία δεν μπορεί να υπάρξει επί του συνόλου των πολιτών ενός σύγχρονου
κράτους, όμως δεν υφίσταται και ουσιαστικό ενδιαφέρον να καθιερωθεί σε τοπικό
επίπεδο, από την στιγμή που καταργήθηκαν "των Ελλήνων οι Κοινότητες".
Προ ημερών, ο υπουργός Επικρατείας
Χριστόφορος Βερναρδάκης, από το βήμα Ημερίδας για τις αλλαγές στον "Καλλικράτη", που διοργάνωσε
η Νομαρχιακή Επιτροπή Β΄ Θεσσαλονίκης του ΣΥΡΙΖΑ, στην Πυλαία, είπε ότι «Μπροστά
μας έχουμε τρεις μεγάλες πρωτοβουλίες: Η πρώτη είναι η μεταρρύθμιση της
αυτοδιοίκησης…».
Σχετικά με την μεταρρύθμιση της
αυτοδιοίκησης, επισήμανε ότι «Δεν μπορεί η απλή αναλογική να υπάρχει στην
κεντρική πολιτική σκηνή και να μην εφαρμόζεται στην αυτοδιοίκηση, αλλά και σε
όλες τις δομές αντιπροσώπευσης, σχολίασε ότι το ζήτημα των περιορισμένων
θητειών πρέπει να κατέλθει και στο επίπεδο της αυτοδιοίκησης ενώ υπογράμμισε
ότι «η πρωτογενής εξουσία της κοινότητας επί των αιρετών θα πρέπει να
επισφραγίζεται με το δικαίωμά τους να τους ανακαλεί μέσω δημοψηφισματικών
διαδικασιών».
Αυτά όμως είναι περισσότερο
διαδικαστικά θέματα, και λιγότερο ουσίας. Εκείνο που ελλείπει είναι η ουσιαστική
διοίκηση των αιρετών στα τοπικά διαμερίσματα, που υπέχουν την θέση των
Κοινοτήτων, που εγκληματικά καταργήθηκαν. Επιβάλλεται να υπενθυμίσουμε στους
ενδιαφερομένους πώς ήσαν δομημένες οι ελληνικές κοινότητες, απ’ αρχής της
ύπαρξης οργανωμένων κοινωνιών με ελληνικούς πληθυσμούς. Ιδιαίτερα δε κατά την
τουρκοκρατία, το αυτοδιοικητικό σύστημα έφθασε σε ύψιστο βαθμό, τόσο ώστε
θεσμοί του να εμφανιστούν στα μεγάλα κράτη πολλά χρόνια αργότερα. Βέβαια, μέσα
στο φεουδαρχικό σύστημα που ήταν κυρίαρχο σε Ανατολή και Δύση, οι προύχοντες
ανήκαν στην ευημερούσα οικονομικά κοινωνική τάξη (καπεταναίων, εμπόρων,
τσελιγκάδων, ανάλογα με την περιοχή). Όμως, ο λαός ήταν παρών στη λήψη
αποφάσεων.
Κάποιοι από τους ιερωμένους
σήμερα, που δεν έχουν προσέξει ότι ο Χριστός δίδαξε την ταπεινότητα, θέλοντας
να ικανοποιήσουν τη ματαιοδοξία τους κατεδαφίζουν τους παλιούς ιστορικούς ναούς
και υψώνουν στη θέση τους, πολλές φορές, αντιαισθητικά μεγαθήρια. Λόγω έλλειψης
παιδείας, δεν έχουν προσέξει το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό στοιχείο που έχουν οι
παλιοί ναοί, γι’ αυτό και δεν το μεταφέρουν στους καινούργιους.
Εκείνο το μικρό πεζουλάκι ένθεν
και ένθεν της κύριας εισόδου του πρόναου, το οποίο θεωρήθηκε άχρηστο και
κατεδαφίστηκε, δεν αποτελούσε καθίσματα για να ξεκουράζονται οι ηλικιωμένοι.
Ήταν τα έδρανα της Τοπικής Βουλής της Κοινότητας. Εκεί, με το τέλος της
Λειτουργίας κάθε Κυριακή και γιορτή, κάθονταν οι προύχοντες μαζί με τον παπά
και τον γραμματικό του χωριού, με το λαό απέναντι, κατάχαμα στον αυλόγυρο του
ναού. Συζητούσαν τα προβλήματα που αναφύονταν και συναποφάσιζαν. Ένα παράδειγμα
των αποφάσεών τους είναι αρκετό για να καταδείξει πόσο μπροστά βρίσκονταν οι
παππούδες μας.
Είχαν δημιουργήσει ένα ιδιότυπο
ασφαλιστικό σύστημα. Ανήγγειλε ο προύχοντας, ότι οι λύκοι κατασπάραξαν τα
πρόβατα ενός κτηνοτρόφου. Και ζητούσε από τους άλλους κτηνοτρόφους να
προσφέρουν ζώα απ’ το κοπάδι τους, ανάλογα με τη δυναμικότητα του καθενός. Σε
λίγα λεπτά της ώρας, ο άτυχος κτηνοτρόφος αποκτούσε πάλι ένα κοπάδι για να
ζήσει την οικογένειά του. Τα ίδια και γι’ αυτόν που αντιμετώπισε καταστροφή των
σπαρτών. Ξαναποκτούσε πάλι μια καινούργια σοδειά.
Έτσι εκδηλωνόταν η κοινωνική
συνοχή και αλληλεγγύη στην Κοινότητα. Ίσως, δεν γινόταν απ’ όλους η προσφορά με
ευχαρίστηση, αλλά λόγω καταναγκασμού, για να μη καταστεί απόβλητος ο αρνητής.
Πιθανόν. Αλλά στην ουσία ήταν μια άτυπη "αυτασφάλιση". Διότι αυτός
που πρόσφερε, είχε δικαίωμα να απαιτήσει τα ανάλογα, αν η κακοτυχία κάποτε
έπληττε κι αυτόν.
Ο λαός, που ήταν στον αυλόγυρο,
συναινούσε ή διαφωνούσε με τις επιλογές, ανάλογα με την περίπτωση. Έτσι
λειτουργούσε η κοινωνία των πολιτών. Και με έσοδα που είχε από τις χορηγίες των
ξενιτεμένων της. Αυτή ήταν η αυτοδιοίκηση της Κοινότητας. Ας μη την συγκρίνουμε
με το ψευδεπίγραφο σημερινό σύστημα, όπου τα κόμματα διορίζουν κατά κανόνα τον
δήθεν αιρετό άρχοντα, ο οποίος αποφασίζει κατά την βούλησή του, με την
πλειοψηφία που διαθέτει, χωρίς να ερωτηθεί ο λαός. Και αποφασίζει μάλιστα,
πολλές φορές, και αντίθετα από αυτά που είχε υποσχεθεί και εξασφάλισε την ψήφο
των δημοτών.
Όσοι ενδιαφέρονται πράγματι για
την δημοκρατία, ας ρίξουν μια ματιά στο σύστημα που χάρισε στους Ελβετούς ο
Καποδίστριας. Γνωρίζουν άραγε οι πολιτικοί μας, ότι τον υπουργό δεν τον
διορίζει ο πρωθυπουργός, αλλά αναλαμβάνει υπουργείο μετά από ειδική εκλογική
διαδικασία;
Ο Μακεδών
